As Common In, artists and participants travel across Amsterdam, writer Winne van Woerden and photographer Sander van Wettum travel along. They are observer-participants and reflect – through text and image – on the art works and events. This time: Open Straat.
Een paar weken geleden was ik op ‘Open Straat’, onderdeel van het Common In-programma. De straat waar het om gaat is de Lodewijk van Deysselstraat in Amsterdam Nieuw-West. Kunst- en ontwerperscollectief Cascoland werkt daar samen met de buurt en lokale ondernemers aan een ‘gedeelde straat’. Het is een soort experiment met een andere economie die om meer gaat dan alleen groei of winst.
Voor veel mensen is het denken over ‘economische transitie’ een te-ver-van-mijn-bed-show. De meesten zijn zich wel bewust van grote maatschappelijke vraagstukken, maar nadenken over hoe de economie als geheel op de schop zou kunnen vereist een uitzonderlijke hoeveelheid aan voorstellingsvermogen. Het is ook een hele grote vraag.
Tijdens Open Straat besef ik weer dat we misschien een deel van het antwoord kunnen vinden op plekken waar nu al, vandaag, aan alternatieven wordt gebouwd. In allerlei hoeken van de maatschappij zijn er mensen die werken aan het creëren van verandering. Zoals in de Lodewijk van Deysselstraat.
Maakplaatsen
Op 22 april openden de mensen en buurtondernemers uit de van Deysselstraat hun deuren. Ik, samen met nog zo’n 50 andere geïnteresseerde buren, activisten, kunstenaars en ambtenaren, mocht een kijkje nemen in de straat.
Ik praat met Floortje Vermeer, betrokken bij Cascoland. ‘Vier jaar geleden zag het er hier heel anders uit’, vertelt ze. Ze doelt op stiller, onveiliger. ‘We zijn toen begonnen met een ‘Eendagszaak’: een ruimte waar buurtbewoners voor één dag ondernemer kunnen zijn.’ Als het beviel, zowel voor buurtgenoten als de ondernemer zelf, konden bewoners zich met hun zaak nestelen in een van de deelruimtes in de straat. Eerst voor een week, daarna voor langere tijd.
Die ruimtes heten nu ‘maakplaatsen’. Er zijn er vier: een voor voedsel – Zaak van Smaak, een voor persoonlijke verzorging – de Schone Zaak – , een voor textielbewerking en een voor reparaties – de Maakzaak.
De straat in
Tijdens Open Straat druppelen de hele middag geïnteresseerden de straat binnen, nieuwsgierig naar de microsamenleving die er vorm krijgt. We krijgen een introductie van Floortje die de route langs de maakplaatsen met ons doorneemt, daarna kunnen we de straat in. Wanneer je door de van Deysselstraat loopt is het duidelijk dat de maakplaatsen vandaag de dag een belangrijk onderdeel zijn geworden van de straat en van de buurt als geheel. Er zijn meerdere buurtondernemers actief, er wordt gegeten, mensen komen er samen, kinderen spelen op straat. Er komt leven in de straat.
De bedrijvigheid rondom de maakplaatsen is mogelijk deels door de vergoeding die ertegenover staat. Die is bescheiden, zeker in vergelijking tot de reguliere huurprijs die ze anders hadden moeten ophoesten.
Het bijzondere is dat in elke maakplaats waar ik kom, het relationele in plaats van het transactionele aspect van iedere ambacht op de voorgrond staat. Het sociale aspect van lokaal ondernemerschap staat er centraal. Als ik in de voedsel-maakplaats een Syrisch platbrood krijg aangeboden bijvoorbeeld, krijg ik er een recept gratis bij. In de maakplaats voor verzorging krijg ik niet alleen een gezichtsbehandeling, maar heb ik ook een mooi persoonlijk gesprek. Dat is hoe het vaker gaat, vertelt Floortje. ‘Zonder dat het per se de intentie was is het een straat van informele zorg geworden’.
Ruimte voor zorgzaamheid
Waar in onze huidige economie kunnen mensen nog zorgzaam zijn? Naar elkaar omkijken en samenwerken in hun eigen buurt? Hoe zou een economie met meer van dit soort plekken van ontmoeting en verbinding, eruit zien? Wat zou het betekenen voor de solidariteit? Voor ons welzijn? Voor dat van volgende generaties en de toekomst van onze planeet?
Het zijn vragen die in de metro naar huis, van de Jan van Galenstraat zoefend langs de megatorens van de Zuidas, door mijn hoofd spelen.
Ik zie de Lodewijk van Deysselstraat in Amsterdam Nieuw-West als een mogelijke veranderplek. Een plek waar op kleine schaal grote vragen antwoorden kunnen krijgen. Een plek waarin een ander soort economie al in de maak is, met veel ruimte voor zorgzaamheid, gemeenschap en solidariteit.
“Activists often speak as though the solution we need have not yet been launched or invented, as though we are starting from scratch when often the real goal is to amplify the power and reach of existing alternatives”, schrijft Rebecca Solnit in Hope in the Dark: Untold Histories, Wild Possibilities.
Een radicaal andere economie komt voort uit de gemeenschappelijke kracht van al deze inherent anti-kapitalistische daden die vandaag de dag de wereld al doen veranderen.
Hieronder een filmpje van Cascoland over de Lodewijk van Deysselstraat.
